เซลล์ต้นกำเนิดมีเซนไคม์ เซลล์ยอดนิยมที่ใช้รักษาโรคในสัตว์

เซลล์ต้นกำเนิดมีเซนไคม์ เซลล์ยอดนิยมที่ใช้รักษาโรคในสัตว์

เติมพงศ์ วงศ์ตะวัน

            สวัสดีครับ วันนี้มาคุยกันต่อถึงเรื่องเซลล์ต้นกำเนิดอีกชนิดหนึ่ง นั่นก็คือ เซลล์ต้นกำเนิดมีเซนไคม์ (Mesenchymal stem cell) ซึ่งเป็นต้นกำเนิดเพียงหนึ่งเดียวที่นิยมใช้ในการรักษาโรคในสัตว์เลี้ยง เช่น ในสุนัข และม้าครับ

เซลล์ต้นกำเนิดมีเซนไคม์ คืออะไร

คำว่ามีเซนไคม์ (mesenchyme)นั้นหมายถึง เนื้อเยื่อของตัวอ่อน ซึ่งจะสามารถพัฒนาและเปลี่ยนแปลงไปเป็น เนื้อเยื่อเกี่ยวพัน (connective tissue) และเนื้อเยื่อกระดูก เนื้อเยื่อเกี่ยวพันนั้นเป็นส่วนประกอบที่สำคัญของอวัยวะเกือบทุกชนิดในร่างกาย และ ดังนั้นเซลล์ต้นกำเนิดมีเซนไคม์ก็จะสามารถพบได้ในเกือบทุกอวัยวะครับแต่ในปริมาณที่แตกต่างกัน

รักษาโรคอะไรได้บ้าง

ถึงแม้ได้มีการทดลองการใช้เซลล์ต้นกำเนิดมีเซนไคม์ในการรักษาโรคหลายชนิดทั้งในคนและในสัตว์ แต่ในคนนั้นยังไม่ได้มีการนำมาใช้อย่างเป็นทางการ ซึ่งจะแตกต่างจากในสัตว์เลี้ยง เช่น สุนัขและม้า ที่ได้มีการนำเซลล์ต้นกำเนิดมีเซนไคม์มาใช้แล้วอย่างแพร่หลายโดยส่วนใหญ่จะอยู่ที่สหรัฐอเมริกาและยุโรป สำหรับในเมืองไทยสัตวแพทย์ไทยก็ได้เริ่มนำเซลล์ต้นกำเนิดมีเซนไคม์มาใช้กันบ้างแล้ว

สัตวแพทย์ได้มีการนำเซลล์ต้นกำเนิดมีเซนไคม์มาใช้อย่างเป็นทางการในการรักษาโรคที่เกี่ยวกับโรคกระดูก โรคข้อ โรคกล้ามเนื้อ โรคเอ็น และโรคภูมิแพ้ ในสุนัข เซลล์ต้นกำเนิดมีเซนไคม์ใช้ในการรักษาโรคข้อ สะโพกเสื่อม และข้อเข่าเสื่อม ในม้า ใช้เซลล์ต้นกำเนิดมีเซนไคม์ในการรักษาโรค เช่น โรคกล้ามเนื้อและเอ็นอักเสบ ช่วยให้กระดูกที่หักหายเร็วขึ้น

คุณสมบัติในการรักษาโรคของเซลล์ต้นกำเนิดมีเซนไคม์

เซลล์ต้นกำเนิดมีเซนไคม์มีคุณสมบัติพิเศษ คือ มันจะมีความสามารถในการต่อต้านการอักเสบ กระตุ้นการซ่อมแซมของอวัยวะและเนื้อเยื่อ ทำให้การปลูกถ่ายเซลล์ต้นกำเนิดมีเซนไคม์เข้าไปในบริเวณที่มีการอักเสบอาจส่งผลให้ลดการอักเสบและกระตุ้นการซ่อมแซมในบริเวณนั้นได้ดีขึ้น นอกจากนี้เซลล์ต้นกำเนิดมีเซนไคม์ยังมีความเป็นมิตรกับเซลล์ภูมิคุ้มกันทำให้เราสามารถปลูกถ่ายจากผู้ให้ไปยังผู้รับได้ง่ายกว่าเซลล์ชนิดอืนๆ

เซลล์ต้นกำเนิดมีเซนไคม์หาได้จากที่ไหน

ในการเก็บเซลล์ต้นกำเนิดมีเซนไคม์มาใช้นั้น มักจะทำการเก็บมาจากเนื้อเยื่อไขกระดูก เนื้อเยื่อไขมัน และสายสะดือของสัตว์แรกเกิด การเก็บเซลล์ต้นกำเนิดมีเซนไคม์จากไขกระดูกและไขมันจะต้องทำการวางยาสลบสัตว์หรือวางยาชาเฉพาะที่ การดูดเซลล์จากไขกระดูกนั้นจะต้องใช้เข็มขนาดใหญ่และยาว ภายหลังการดูด สัตว์อาจมีอาการเจ็บอยู่เป็นอาทิตย์ได้ การเก็บเซลล์จากไขมันต้องใช้การผ่าตัดทำให้เสี่ยงต่อการติดเชื้อได้ และการวางยาสลบนั้นจะทำให้เกิดความเสี่ยงต่อชีวิตของสัตว์มากขึ้น แต่ทั้งการเก็บเซลล์จากไขกระดูกและไขมันนั้นมีความจำเป็นในกรณีที่เราต้องการใช้เซลล์สัตว์ที่ป่วยนั้นรักษาตัวเอง ส่วนการเก็บเซลล์ต้นกำเนิดจากสายสะดือลูกสัตว์แรกคลอด น่าจะเป็นวิธีที่ปลอดภัยที่สุด และคาดว่าอาจจะนำมาใช้ในการเก็บสะสมเซลล์ต้นกำเนิดไว้ในธนาคารเซลล์ต้นกำเนิด เพื่อใช้ในการรักษาสัตว์ตัวอื่นๆได้ในอนาคตอันใกล้

การเซลล์ต้นกำเนิดมีเซนไคม์รักษาโรค

การใช้เซลล์ต้นกำเนิดมีเซนไคม์ในการรักษาโรคนั้น ส่วนใหญ่ไม่ได้แต่เซลล์ต้นกำเนิดอย่างเดียวแต่จะให้ร่วมกับยาที่ใช้ในการรักษาโรคตามปกติ แต่หน้าที่ของเซลล์ต้นกำเนิดก็คือลดการอักเสบ และกระตุ้นให้เกิดการซ่อมแซมตัวเอง ทำให้สัตว์หายเร็วขึ้น

โรคข้อสะโพกเสื่อมในสุนัขนั้น พบมากในสุนัขพันธุ์ใหญ่ เช่น พันธุ์เซนเบอร์นาร์ด พันธุ์เยอรมันเชฟเพิร์ด พันธุ์โกลเด้นรีทรีฟเวอร์ การรักษาส่วนใหญ่จะเป็นการรักษาตามอาการ โดยให้ทานยาแก้อักเสบทุกวัน ซึ่งจะส่งผลเสียกับอวัยวะในร่างกายได้ การใช้เซลล์ต้นกำเนิดก็จะเป็นการช่วยบรรเทาอาการ เป็นการลดใช้ยาแก้อักเสบหรืออาจจะไม่ต้องใช้ยาแก้อักเสบอีกเลย

ความเจ็บป่วยในม้ามักเกิดจากการวิ่งแข่ง ก็จะมีโรคกระดูกหัก โรคข้ออักเสบ โรคเอ็นฉีกขาด การรักษาโรคเหล่านั้น ก็ประกอบไปด้วยการผ่าตัด การใช้ยาแก้อักเสบ ซึ่งจะเกิดความเสี่ยงต่อชีวิตของม้า การใช้เซลล์ต้นกำเนิดก็จะลดความเสี่ยงเหล่านั้นลงไป เพราะม้าจะไม่ต้องผ่าตัด จะทำให้ม้าหายเร็วขึ้น ก็จะทำให้มันกลับมาวิ่งเร็วขึ้น  และเมื่อสัตว์หายเร็วขึ้น มันก็กลับมามีความสุขอีกครั้ง และเจ้าของก็มีความสุขครับ